Sebagai ketua eksekutif negara, jawatan perdana menteri adalah posisi politik yang paling diidam-idamkan, dan sejajar dengan itu dipercayai mendapat imbuhan paling lumayan.
Keputusan PM Anwar Ibrahim untuk tidak mengambil gaji juga menguatkan persepsi ini.
Namun semakan oleh Kini News Lab terhadap data imbuhan untuk eksekutif tertinggi kerajaan persekutuan dan negeri menunjukkan sebaliknya.
Ternyata terdapat jurang besar antara negeri-negeri, dengan gaji ketua eksekutif di beberapa negeri bahkan lebih tinggi daripada gaji PM.
Sebabnya mudah - federalisme.
Memandangkan Malaysia ialah sebuah persekutuan yang terdiri daripada pelbagai negeri dan wilayah, Parlimen dan Dewan Undangan Negeri mempunyai bidang kuasa dan kuasa legislatif mereka sendiri, termasuk menetapkan gaji anggota kabinet kerajaan persekutuan atau Exco negeri.
Oleh itu setiap Dewan Undangan Negeri meluluskan undang-undang yang menetapkan gaji Menteri Besar atau Ketua Menteri dan Exco mereka bagi negeri masing-masing, manakala Parlimen meluluskan undang-undang yang menetapkan gaji untuk PM dan anggota kabinet.
Ketua eksekutif negeri mana yang memiliki gaji lebih tinggi daripada PM?
Berikut adalah contoh ilustrasi. Gaji premier Sarawak (sebelum ini dikenali sebagai ketua menteri) ialah sebanyak RM39,000. Ia adalah 71 peratus lebih tinggi berbanding gaji perdana menteri.
Di Sabah, gaji ketua menteri ialah RM33,033, atau 45 peratus lebih tinggi daripada PM.
Negeri-negeri lain ialah Terengganu, Pahang, Perak dan Selangor di mana gaji ketua eksekutif lebih tinggi berbanding PM.
Negeri mana yang memiliki gaji paling rendah?
Ketua Menteri Pulau Pinang menerima gaji paling rendah di kalangan ketua eksekutif negeri, iaitu RM14,175 atau 38 peratus lebih rendah berbanding gaji PM. Sementara itu gaji MB Johor lebih tinggi sedikit iaitu sebanyak RM14,907.
Dua ketua eksekutif negeri lain yang memiliki gaji kurang daripada RM20,000 sebulan ialah Negeri Sembilan dan Melaka.
Ahli ekonomi, Lean Hooi Hooi berkata eksekutif tertinggi kerajaan di sesetengah negeri memperoleh gaji lebih tinggi kerana telah melakukan semakan, manakala negeri-negeri lain tidak melakukan semakan untuk tempoh yang lama.
Memandangkan wakil rakyat mengundi rang undang-undang berhubung gaji mereka sendiri, biasanya terdapat sokongan bi-partisan bagi semakan gaji dengan wakil rakyat pembangkang juga mahu mendapat gaji lebih, kata profesor Universiti Sains Malaysia itu.
Pensyarah USM itu juga menyatakan tidak wajar untuk membandingkan ketua eksekutif Sabah dan Sarawak dengan negeri-negeri Semenanjung kerana status yang berbeza bagi wilayah Borneo itu.
Ini kerana Malaysia ditubuhkan menerusi perjanjian antara Sarawak, Sabah (pada masa itu dikenali sebagai Borneo Utara), Singapura dan Malaya, yang terdiri daripada negeri-negeri Semenanjung Malaysia hari ini.
Adakah gaji bulanan sahaja pendapatan mereka?
Tidak. Selain daripada gaji yang disebutkan di atas, mereka juga layak menerima elaun bulanan sebagai ahli Parlimen atau anggota Dewan Undangan Negeri serta elaun lain, seperti elaun perjalanan dan hiburan.
Sebagai contoh, selain daripada gaji RM39,000, Premier Sarawak juga berhak menerima elaun bulanan sebagai anggota Dewan Undangan Negeri sebanyak RM15,000, menjadikan jumlah keseluruhan sebanyak RM54,000.
Selain gaji dan elaun bulanan sebagai anggota Dewan Undangan Negeri yang disebutkan di atas, Premier juga berhak menerima pelbagai elaun lain seperti elaun perjalanan, hiburan dan mesyuarat. Berapa banyak? Kami tidak tahu. Maklumat tersebut tidak didedahkan kepada umum.
Beberapa negeri lebih telus dan menerbitkan maklumat ini.
Selangor sangat telus dan menyenaraikan semua maklumat mengenai gaji dan elaun dalam Enakmen Ahli Pentadbiran dan Dewan Undangan Negeri (Imbuhan) (Pindaan) 1980. Berikut adalah apa yang diterima MB.
Sebagai ahli exco kerajaan negeri, mereka juga mungkin dilantik secara automatik dalam syarikat berkaitan kerajaan (GLC) dan layak menerima elaun juga.
Bagaimana jika dibandingkan dengan purata pendapatan rakyat biasa?
Mungkin tidak adil untuk membandingkan gaji ketua eksekutif negeri secara langsung dengan gaji median nasional, kerana saiz ekonomi setiap negeri berbeza.
Oleh itu, salah satu kaedahnya adalah dengan membandingkan pendapatan ketua eksekutif negeri dengan pendapatan median negeri tersebut.
Di Sarawak, gaji untuk Premier ialah RM39,000 - 19.5 kali dari gaji median Sarawak sebanyak RM2,000 ( Pada suku ketiga 2023).
Sekiranya elaun bulanan sebagai Adun turut dimasukkan, jumlah gaji premier ialah sebanyak RM54,000 atau 27 kali gaji daripada gaji median negeri.
Sebagai perbandingan, gaji PM hanya 8.8 kali daripada gaji median nasional manakala di Pulau Pinang ialah 5.4 kali ganda, yang terendah antara semua.
Apabila mengambil kira elaun wakil rakyat yang dipilih, gaji Perdana Menteri meningkat kepada 14.9 kali ganda daripada gaji median nasional, manakala gaji Ketua Menteri Pulau Pinang masih yang terendah iaitu hanya 9.6 kali ganda daripada gaji median negeri.
Perlu dinyatakan bahawa jika elaun lain seperti elaun perjalanan, hiburan dan mesyuarat dimasukkan, nisbah gaji median kepada gaji ketua eksekutif akan menjadi lebih tinggi.
Adakah gaji mereka ada kaitan dengan ekonomi negeri?
Tidak juga. Data menunjukkan tiada hubung kait secara langsung antara prestasi ekonomi negeri dan gaji ketua eksekutif negeri.
Mari kita ilustrasikan ini menggunakan KDNK per kapita, yang merupakan ukuran prestasi ekonomi (KDNK) dibahagi dengan jumlah penduduk di negeri itu.
Sebagai contoh. KDNK per kapita untuk Kelantan pada tahun 2023 adalah yang terendah di Malaysia iaitu RM16,836, manakala gaji Menteri Besar di negeri itu ialah sebanyak RM20,000.
Ini bermakna gaji MB adalah 119 peratus daripada KDNK per kapita negeri, menunjukkan jurang besar antara gaji MB dan prestasi ekonomi negeri di Malaysia.
Sebaliknya, dengan KDNK per kapita RM72,586, Pulau Pinang mencatatkan KDNK per kapita tertinggi di Malaysia pada tahun 2023 (tidak termasuk Wilayah Persekutuan).
Namun gaji Ketua Menteri di negeri itu adalah yang paling rendah iaitu RM14,175 sebulan.
Ini bermakna keadaannya terbalik dengan Kelantan. Di sini gaji ketua menteri hanyalah satu perlima - atau 20 peratus - daripada KDNK per kapita negeri.
Lean juga membandingkan negeri jiran iaitu Pulau Pinang dan Kedah.
Dengan gaji RM22,000 sebulan, gaji Menteri Besar Kedah ialah 55.2 peratus lebih tinggi daripada gaji Ketua Menteri Pulau Pinang.
Pada masa yang sama, KDNK per kapita Pulau Pinang adalah kira-kira 1.75 kali lebih besar daripada Kedah.
Ini menunjukkan bahawa Ketua Menteri Pulau Pinang mungkin dibayar kurang, manakala Menteri Besar Kedah mungkin dibayar lebih, jika dibandingkan dengan prestasi ekonomi, katanya.
Adakah ini bermakna kita perlu selaraskan gaji ketua eksekutif di semua negeri?
Penganalisis politik Wong Chin Huat berpendapat tiada keperluan untuk menyelaraskan gaji ketua eksekutif di semua negeri atau memastikan Perdana Menteri mendapat gaji lebih tinggi daripada Menteri Besar, Ketua Menteri atau Premier negeri. Setiap badan perundangan harus bebas menentukan berapa banyak yang ingin dibayar, katanya.
Namun beliau percaya langkah mengaitkan gaji ahli politik dengan hasil kerja, seperti KDNK per kapita, pendapatan median, kadar kemiskinan, dan Pekali Gini adalah satu dasar yang baik. Ia boleh membawa kepada perbincangan yang bermakna berkaitan kenaikan gaji ahli politik.
“Saya suka ahli politik dibayar mengikut gaji profesional yang wajar. Apa yang saya lebih tekankan ialah apakah dia mencapai prestasi yang diharapkan,” tambah profesor dari Universiti Sunway itu.
Katakan anda seorang Adun. Berapa pencen yang anda boleh dapat?
Lihat berapa banyak pencen dan gratuiti yang anda boleh dapat apabila anda memilih jawatan atau tempoh perkhidmatan yang berbeza.
Pilih negeri
Jawatan:
Gaji: RM 0
RM3,906
RM140,625
Bagaimana negara lain menangani hal ini?
Di Singapura, imbuhan untuk ahli politik dikira melalui formula yang ditanda aras kepada gaji mereka yang berpendapatan tinggi di negara itu.
Bagi gaji menteri di peringkat permulaan, yang dikenali sebagai “gred MR4”, ia berdasarkan pendapatan median daripada 1,000 orang berpendapatan tinggi di Singapura, dengan diskaun 40 peratus dikenakan untuk “mencerminkan etos perkhidmatan awam”, menurut Jabatan Perkhidmatan Awam (PSD).
Gaji pegawai politik ditentukan berdasarkan nisbah gaji mereka kepada gred MR4.
Sebagai contoh, perdana menteri menerima gaji dua kali ganda daripada seorang menteri gred MR4, iaitu sebanyak S$2.2 juta (RM7.7 juta) setahun.
Adakah kita patut ikut formula Singapura?
Wong berkata Singapura menawarkan rujukan yang sangat baik, namun Malaysia boleh menggunakan cara lain untuk menetapkan gaji, seperti menetapkan julat atau gaji siling atau mengehadkan kepada beberapa kali ganda pendapatan median atau gaji minimum untuk mengawal jurang pendapatan antara kelas politik dan rakyat.
Beliau juga mencadangkan agar keseluruhan pakej dipecahkan kepada beberapa komponen dengan objektif yang sama untuk mengurangkan jurang sosial ini.
Sebagai contoh, berbanding memberikan elaun kereta, pegawai politik seharusnya mendapat perjalanan percuma menggunakan pengangkutan awam dan elaun untuk pendidikan anak-anak jika mereka bersekolah di sekolah awam.
“Ideanya adalah agar ahli politik menjalani kehidupan seperti rakyat biasa dan dengan itu membina insentif untuk mereka meningkatkan perkhidmatan awam,” katanya.
Beliau juga mencadangkan tempoh semakan gaji ditetapkan, misalnya setiap lima tahun, supaya mereka akan bekerja keras untuk meningkatkan petunjuk yang relevan seperti pendapatan median atau gaji minimum sebelum tahun semakan.
Singapura menanda aras gaji pendapatan tertinggi sebagai rujukan untuk menarik bakat terbaik dalam kabinet. Adakah perkara ini boleh dilakukan di Malaysia?
Lean berkata hal itu mungkin tidak berhasil di Malaysia kerana gaji mungkin bukan motivasi utama seseorang untuk menceburi politik di negara ini.
Selain itu, katanya, ahli politik telah pun mendapat gaji yang jauh lebih tinggi daripada gaji median, tetapi hal ini tidak semestinya menarik bakat terbaik.
“Jika anda bukan MB dan hanya seorang rakyat biasa seperti kami, berapa banyak yang boleh anda peroleh? Mungkin sebelum anda menjadi MB, anda seorang ustaz yang dapat RM2,000 atau RM3,000 tetapi tiba-tiba anda menjadi MB atau exco, dan boleh dapat RM20,000 atau RM30,000,” katanya.
Pada masa sama, beliau berkata gaji setinggi RM100,000 sebulan mungkin menarik bakat yang merupakan pemimpin perniagaan yang baik namun mungkin tidak dapat menangani isu-isu akar umbi, seperti yang diperlukan bagi seorang ahli politik.
Nota editor: Tambahan telah dibuat kepada artikel ini untuk menyatakan PM Anwar Ibrahim tidak mengambil gaji.
